Kumak nizinny

łac: Bombina bombina
ang: Fire bellied toad

Występowanie:
Kumak nizinny jest gatunkiem ściśle nizinnym nie przekraczającym 400m. n.p.m. Zasiedla wschodnią i środkową Europę, północną granicą jest południowa część Szwecji i Dania. W Polsce spotykany na obszarze nizinnym całego kraju.

Morfologia:
Jest małym, drobnym płazem delikatnej budowy o silnym grzbietobrzusznym spłaszczeniu. Długość ciała nie przekracza 6cm. Głowę ma drobną, płaską i szeroką. Źrenice o kształcie sercowatym, w czasie aktywności zmieniają kształt na trójkątny. Błony pławne spinające palce tylnych nóg są słabo wykształcone. Skóra chropowata, pokryta gruczołami śluzowymi i jadowymi oraz różnej wielkości brodawkami. Ubarwienie grzbietu zazwyczaj w odcieniu szarym, brunatno-zielonym lub oliwkowo-brązowym, pokryte małymi, ciemniejszymi plamami. Strona brzuszna jest ciemna - czarna, grafitowa z niebieskawymi lub szarawymi odcieniami, zawsze charakterystycznie dla gatunku plamista. Plamy kumaka nizinnego są jaskrawo-pomarańczowego, czasami wręcz czerwonego koloru o różnorodnym kształcie i rozmiarze. Przeważnie występują pojedynczo, nie zlewają się w jedną, wspólną plamę. Plamy żuchwowe i podjęzykowe są nie połączone, tworząc kilka mniejszych plam podgardzielowych. Między pomarańczowymi plamistościami występuje także małe, białe nakrapianie, szczególnie intensywne w bocznych partiach tułowia. Dymorfizm płciowy słabo zauważalny. Różnice obserwować można głównie w okresie godowym. Samiec posiada worki powietrzne, wykorzystywane do wydawania odgłosów godowych. Podczas godów na przednich nogach występują także modzele godowe.

Środowisko życia i zimowanie:
Kumak nizinny jest gatunkiem o aktywności całodobowej (głównie dziennej), ciepłolubnym i silnie związanym z wodą. Zamieszkuje naturalne wody stojące o mulistym dnie, zarówno duże stawy i jeziora leśne ale również niewielkie glinianki, kałuże i rowy melioracyjne. W ciągu swojego życia nie opuszcza zamieszkiwanego zbiornika, chyba, że takowy wyschnie. Przebywa w nim cały sezon i odbywa w nim gody. W sen zimowy zapada późną jesienią. Zimuje na lądzie w kryjówkach, np. norach, szczelinach ziemnych, często stadnie. W sytuacjach zagrożenia kumaki obficie wydzielają lepki, o nieprzyjemnym zapachu, toksyczny śluz lub przewraca się na grzbiet, pokazując swój jaskrawy brzuch i tym samym odstrasza oraz informuje drapieżnika o swojej toksyczności. Zjawisko to jest nazywane „refleksem kumaka”.

Rozmnażanie:
Gody rozpoczynają się w kwietniu, podczas których samce wydają charakterystyczne, rytmiczne dźwięki. Zależne są od panujących warunków atmosferycznych. Po spotkaniu samicy, samiec obejmuje ją silnym uchwytem kończyn przednich, zwanym ampleksusem. Zapłodnienie jest zewnętrzne, samica charakterystycznie przykleja małe pakiety skrzeku do pędów roślinności wodnej. Po kilku dniach następuje wylęg kijanek, larwy przeobrażają się do października. Młode kumaki wychodzą na ląd podczas szukania miejsca do zimowania.

Zagrożenia:
Głównym zagrożeniem jest zanikanie naturalnych siedlisk kumaka, często związanych z działalnością człowieka, np. osuszaniem terenu oraz nieprawidłowo prowadzonymi procesami melioracji i zasypywanie zbiorników wodnych. Pogarszanie się jakości wód w skutek zanieczyszczania zbiorników środkami ochrony roślin i herbicydami.

Ochrona:
Zaleca się tworzenie nowych zbiorników wodnych oraz obejmowanie ochroną naturalnych miejsc występowania kumaka. Zachowywanie różnorodności terenu. Poprawienie gospodarki melioracyjnej, zapobieganie osuszaniu terenów, korzystne jest także tworzenie korytarzy ekologicznych - pozwalających na kontaktowanie się osobników różnych populacji. Właściwa edukacja i doinformowanie społeczeństwa. Monitorowanie dynamiki populacji. W Polsce Kumak nizinny podlega ścisłej ochronie gatunkowej.